Чалавек пяцідзёнка. Калчаног пра «Wild God» ад Nick Cave and the Bad Seeds

Многія пішуць, што вядомыя падзеі вызначылі апошняе дзесяцігоддзе Ніка Кейва, але я не буду так казаць. Жыццё накладвае адбітак на ўсё, іншая справа, як творчы чалавек ідзе праз тое, што здараецца і трансфармуе гэта ў мастацтва. Страціў бацька двух сваіх сыноў, Артура ў 2015 годзе і Джэтра ў 2022 годзе. Магчыма, спрабуючы зладзіцца з неабсяжнасцю свайго гора, не адштурхваючы, а апускаючыся ў яго і атачаючы сябе ім, а магчыма насуперак трагедыі, спрабуючы канстатаваць імпрэзу жыцця, зрабіў ён два запісы з The Bad Seeds «Skeleton Tree» і «Ghosteen». А як творца можа спыніцца, даць рады з эмоцыямі?

Можа здацца, што ў «Wild God» на першы план выходзіць рэлігійная іканаграфія, яна імкнецца сысці ад эмацыйнага замяшання і ўвайсці ў прастору за рамкамі смутку. Гэта ня так. Творчасць, сам працэс стварэння, дапамагае абстрагавацца ад чаго б там ні было, а ўлічваючы, што пра Бога Кейв кажа на працягу ўсёй кар’еры – не варта атаясамліваць альбом з пэўнымі жыццёвымі здарэннямі творцы, а варта бачыць яго, як элемент, які вынікае з усяго жыццёвага цыклу аўстралійскага музыкі. У гэтым альбоме ёсць аднаўленне і радасць, якія ўзнікаюць пасярод, а не замест, пакут і гора, уласцівых чалавечаму досведу.

Вам не трэба вызнаваць якую-небудзь рэлігію, каб паверыць у пераўтваральную моц любові, якая апяваецца тут. Кейв не пужаецца дадаваць нечаканы погляд на Бога да знаёмага рэфрэну «сэкс, наркотыкі і рок-н-рол», часта прапускае з-пад увагі прызнанне пастаяннага ўзаемадзеяння паміж сіламі хаосу і парадку. Спрошчаныя, або свецкія тлумачэнні робяць біблейскага Бога кім заўгодна, але толькі не дзікім, Нік вырашыў дапамагчы нам разглядзець верагоднасць іншага кшталту.

«Wild God» па-майстэрску спалучае медытатыўнае, плыўнае гучанне сваіх непасрэдных папярэднікаў з фірмовай мускулатурай гурта. Адна з непераходзячых загадак кар’еры Кейва заключаецца ў тым, як банда пабачыла каля 23 розных музыкаў, якія прайшлі праз яе шэрагі за гэтыя гады, але заўсёды гучыць як The Bad Seeds.

Альбом завяршае песня «As the Waters Cover the Sea«, доўжыцца ўсяго дзве хвіліны і ўяўляе сабой кароткую міні-эпапею ў стылі госпел, у якой акцэнт робіцца на фартэпіяна і бас. Але менавіта хор, гэты прыгожы, зруйнавальны, які сілкуе душу хор, спыняе шоў, свет, вас. Просты тэкст Кейва аб жанчыне, якую наведвае выратавальніца, мае мала агульнага з рэлігіяй. Усё звязана з жаданнем, каханнем, сусветам, болем, светам, верай, здзіўленнем, уразлівасцю, прыняццем, разбурэннем.

А ўявім, і вось такая жанчына сядзіць на кухні і нібыта пад гэты альбом разважае над сваім жыццём, яна сапраўды не шкадуе аб тым, што было ў яе жыцці і не шкадуе аб тым, што з ёй зараз, яна ганарыцца сваімі дасягненнямі. Яна выхоўвае сына, кахае яго, вучыць, корміць, водзіць у школу. А потым прыходзіць дадому дзікі яе муж Бог і кажа, а чаму ты не прыбрала ў кватэры, чаму не памыла падлогу. Калі яна не гатуе, ён крычыць: «Чаму няма ежы?». Калі гатуе — «Прыгатавана дрэнна». Калі яна не прыбірае — «Чаму бардак?», калі прыбірае — «Дрэнны парадак». І так ва ўсім, што б яна зрабіла ці не зрабіла. Яшчэ жанчыну крыўдзіць, што Бог кажа: «Мы шмат патрацілі грошай на забаўкі», хоць жонка нават і не забаўлялася, а гэта рабіў Бог са сваімі сябрамі. А як ён забаўляўся, Госпадзі Божа, і тады і цяпер, мог сустракацца адразу з дзвюма жанчынамі і паехаць у іншую краіну проста заняцца любошчамі з трэцяй. Не скажу, што ён быў шалёным ад сэкса, хутчэй — на прыгоды заўжды цягнула. І з жонкай у яго шмат усяго было і каханне ў розных позах, і слёзы, і соплі, і жарсьць, юр, запал, ён нават сышоў ад папярэдняй жонкі, забраўшы дзвюх дачок, мог жыць з любой, але выбіраў сляпых, глухіх, кульгавых і яе. Чаму яе? Чаму абраў яе? Перастала быць зразумела, бо зараз Бог нават не можа сказаць: «Дарагая я цябе кахаю». Мусіць, дзікі Бог ніколі нікога не кахаў, нават сябе і хавае ён свае таямніцы, і дзве дачкі з сынам яму не патрэбныя, а трэба толькі рабіць выгляд, інакш ён бы не спрабаваў знайсці сабе заняткі на працы, каб усімі нагодамі затрымацца, паверце, людзі справіліся б і без Бога. Шкадуе, хутчэй за ўсё, дзікі Бог, бо разумее, хто ён на самой справе, пакаяўся б перад жонкай, бо яна проста хоча кахання, цяпла, ласкі і часам кунілінгус, але робіць толькі мінэты, хоць ёй самой гэта вельмі падабаецца, але і тое, і другое ёй даюць рабіць не заўсёды. Яна і яго і Бога, вельмі любіць.

Бог павінен быць крануты, адкрыта заплакаць, нястрымна пісаць жонцы і сказаць ёй, што кахае яе. Ён павінен быць так крануты, думаючы аб усім, святым і мірскім, простым і складаным, што не мог з сабой зрабіць. Гэта быў бы практычна святы ў сваёй неспасціжнасці момант. А «As the Waters Cover the Sea» проста можа быць адна з лепшых рэчаў, якія Кейв калі-небудзь запісваў на плёнку за дзве хвіліны, так, часам гэтага дастаткова, усяго дзве хвіліны.

У адзін з самых інтымных момантаў пласцінкі, «O Wow O Wow (How Wonderful She Is)«, Кейв уключае тое, што, відаць, з’яўляецца захаваным галасавым паведамленнем ад нябожчыцы Аніты Лэйн, якой прысвечана песня. Аднак яе голас не прывідны і не далёкі: ён жывы — жывы, смяецца і распавядае гісторыю пра яе і Ніка ў ложку. Такой якасці дасылкі і ўспаміны пазіцыянуюць нам артыста, які змірыўся з часам, юрлівасцю і адлегласцю, таго, хто прыняў цікаючыя секунды і свядома абраў трываць.

«Long Dark Night» — гэта журботная, зруйнавальная, але ў канчатковым рахунку мажорная справа, якая прызнае, што цемра заўсёды вакол нас, заўсёды магчыма прысутнічае, але вам вырашаць, зрынуць яе, дужацца з ёй, пераадолець яе, ну ці — не. Кейв знаходзіцца ў той кропцы, дзе ён хоча, каб яго музыка ўплывала на людзей, але значна больш натхняльным чынам. Ён хоча падняць слухача, і, зыходзячы з таго, якім зношаным, апантаным ці вампірычным быў Кейв за 40 гадоў, гэта разумны паварот.

«Cinnamon Horses» — самая меланхалічная мелодыя альбома, але нават яна не можа схаваць новаздабытую надзею. «Я сказаў сваім сябрам, што жыццё добрае. Што каханне вытрымае, калі зможа», — спявае Кейв, і мы імгненна верым яму, таму што павінны. Думаць пра адваротнае было б занадта жудасна, асабліва зараз.

«Conversion» — гледачы маўкліва чаргуюцца за пачуццём горшым за само гора. У гэтым змрочным пейзажы з’яўляецца дзяўчына з доўгімі цёмнымі валасамі, якая стаіць на каленях. Калі стары Бог цягне яе да сябе, вятры паэзіі саступаюць месца акіянічным хвалям. Тут ззяе артыстызм The Bad Seeds, гук упіваецца сваёй уласнай наўпростасцю, інструментоўка часта мінімальная і паслядоўная, доўгія паўтаральныя секцыі дрэйфуюць, гудуць і мігацяць, дазваляючы тэксту, імпрэсіянісцкай рэальнасці, набываць форму. Складанасць зыходзіць ад слоў, у той час як музыка — гэта посуд, які нясе іх, часта асцярожна, да слухача. Трэк некаторыя могуць палічыць манатонным, нават стомным, іншыя знойдуць рэха гіпнатычным у сваёй прастаце. Сумныя ноты флейты нясуць баладу ў ніжнім рэгістры духавых. Абвяшчэнне прыгажосці ў абдымках цемры адзначае драматычны ўдарны зрух, калі барабаннае ўступленне сустракаецца з дынамічнай нотай фартэпіяна. Рэзананс колеру і святла вырываецца звонку ў гукавой форме, момант ашаламляе, а ўсклікі Кейва саступаюць месца статычнаму паглынанню цішынёй.

«Final Rescue Attempt» — песня пра каханне, якая выкарыстоўвае банальныя метафары рамантычных вершаў. Патрабуецца мінімум дэтэктыўнай працы, каб выказаць здагадку, што яна паэтычнымі інстынктамі пранікае у збянтэжаныя пачуцці і звернута да жонкі Кейва, Сьюзі Бік. Мова збітая, таму што запатрабаванне ў ёй гэтак універсальнае.

У «Frogs» мы сутыкаемся з нядзельным дажджом, ён абмывае малюнак жаб, якія скачуць да Бога, здзіўленыя любоўю і болем. Земнаводныя — знакі — яны з’яўляюцца істотамі як зямлі, так і вады, міфалагічна, як і бедства, так і ўрадлівасць. Герой ідзе дадому з царквы, спыняючыся, каб паглядзець на жабу ў канаве: і здаецца, мяркуе, што сутнасць у тым, каб працягваць скакаць.

«Wild God«, музыка ўзнімае добрыя якасці і недахопы, узвышаецца постаці, якую ён бачыць як усярэдзіне сябе, так і вакол сябе, адначасова выклікаючы ва ўяўленні пачатак і канец. «Таму што я дзікі Бог, лятаючы і дзікі Бог, які плыве. І стары хворы Бог, які памірае, плача і спявае».

Як вакаліст, Кейв доўга навострываў крочачы стыль прапаведніка-мужчыны, які дазваляе сваім гісторыям горача блукаць па контурах музыкі, з такога прыёму пачынаецца альбом. «Song of the Lake» сціплая прытча пра старога ля берага, зачараванага выглядам жанчыны, якая купаецца ў залатым святле. Гэтае мімалётнае задавальненне прымушае Ніка намякнуць на сваю страту, калі ён цытуе дзіцячую лічылку Humpty Dumpty (пра яйка, якое ўпала і разбілася, як сын Артур). Ён таксама бліскуча перамыкаецца з выдумкі і метафар на грубую праўду, як у «Joy» – «Я адчуваў, што нехта з маёй сям’і памёр». Вось малітва зямлі, духу, камусьці, просячы падабенства перадышкі ад болю і смутку. Ёсць адказ: «Ва ўсіх нас было занадта шмат смутку, зараз час для радасці». Гэта жорстка і выдатна, настолькі магутна, што камяк, які падымаецца да вашага горла, верагодна, падзеліць кожны, хто слухае. Гук надзеі ў змучаным, палаючым свеце — маленне, надзея, просьба аб радасці і каханні для Кейва, для ўсіх нас. Трэк адлюстроўвае агульны настрой альбома, інтэнсіўную радасную атмасферу, якая з’яўляецца духоўнай, радаснай і жыццесцвярджальнай — для альбома The Bad Seeds гэта зусім пазітыўна.

«Wild God» робіць тое, што павінна рабіць вялікае мастацтва: ён бярэ досвед мастака, якім бы цёмным ён ні быў, і робіць яго ўніверсальным. Проста няма нічога, падобнага на гэта.

Дзянic Леснiк

Таксама чытайце:

Nick Cave and Warren Ellis — Carnage
20000 days on Earth — Nick Cave
Nick Cave — Seven Psalms
Nick Cave Alone at Alexandra Palace — Idiot Prayer
Nick Cave — Skeleton Tree
One More Time With Feeling — Nick Cave and the Bad Seeds