Абыякавасць — саўдзел. Кожны з нас мае выбар.

Так, было б выдатна жыць у свеце, дзе такія фільмы, як «Зона інтарэсаў» здаюцца залішнімі. Але, нажаль, існуе яшчэ занадта шмат чыннікаў, па якіх нам патрэбныя такія фільмы. Просты штодзённы прагляд загалоўкаў навін служыць напамінам аб тым, што найвялікшыя злачынствы ў гісторыі адбыліся не толькі з-за актыўнай нянавісці, але і з-за чагосьці значна больш складанага: фанатызму, самападману, страху і эгаізму розных людзей, якія зліліся разам, каб зрабіць магчымым горшае. «Зона інтарэсаў» — не цікавы фільм для прагляду. Аднак гэты неабходны шакавальны твор аўдыёвізуальнага мастацтва — не самая тонкая метафара жахлівага патэнцыялу чалавечага эгаізму, і яна паказвае, як зло можа квітнець у самых штодзённых абставінах. Карціна маўкліва праводзіць важнае адрозненне паміж забыццём і простай адмовай прызнаць ухвалу масавых забойстваў чымсьці іншым, акрамя патрыятычнай прыхільнасці лініі партыі. Водгаласы падобнай этычнай гнуткасці ў шматлікіх палітычных ландшафтах па ўсім свеце сёння, само сабой якія разумеюцца з’явы. Сапраўднае папярэджанне фільма не ў тым, што звычайнае жыццё можа працягвацца нават ва ўмовах злачынстваў, а ў тым, што людзі здольныя прыкідвацца, што злачынстваў не адбываецца і жыццё працягваецца.

Сюжэт жудасна сумны: маладая, прывабная, забяспечаная нямецкая пара жыве са сваімі пяццю дзецьмі ў акуратным, прасторным доме ў польскай сельскай мясцовасці. Іх вялікі дагледжаны сад ідэальна падыходзіць для правядзення вечарынак, а непадалёк працякае маляўнічая рака. Аднак галоўная прычына іх пражывання тут — зручнасць, паколькі месца знаходзіцца прама па суседстве з працай Рудольфа. У цэнтры фільма — дом мары, пабудаваны на кашмарах, кожны пакой абсталяваны мноствам статычных камер, якія стрымана фіксуюць распарадак дня сям’і. Але звычайныя паўсядзённыя рэчы будуць здавацца вам увасабленнем чыстай жорсткасці і выклікаць абурэнне, паколькі на далёкім баку незвычайна высокай садовай сцяны знаходзіцца канцэнтрацыйны лагер Асвенцым, дзе наш герой служыць камендантам. Пакуль сям’я разам вячэрае, на заднім плане слаба чутны грукат прамысловых забойстваў, часам перамежны стрэламі з пісталета. Пазней, калі Рудольф з задавальненнем паліць цыгару ў садзе, святло яе кончыка імітуе полымя, якое драпае начное неба з дымавой трубы крэматорыя ззаду. Устойлівая адмова пары прызнаць, хто яны насамрэч, на чым пабудавана іх жыццё, у сукупнасці робіць кашмар яшчэ больш пакутлівым. Тое, што нябачна, часта палохае больш і той факт, што амаль не вымаўляецца ні слова гітлераўскай рыторыкі, пагаршае халодную рэальнасць усяго гэтага.

«Зона інтарэсаў» надыходзіць цяпер, але не калі сусветныя дзяржавы таксама маніпулююць апавяданнем, каб апраўдаць свае злачынствы — справа не ў шалёных кіраўніках. А ў момант, калі звычайныя, нічым не характэрныя людзі знаходзяць спосабы заблакаваць пакуты іншых і страціць шанец атрымаць урокі з мінулага.

Рэжысёр Джонатан Глейзер робіць смелы і бліскучы выбар, не адлюстроўваючы дзікасць Асвенцыма напрамую, яго камера толькі рашуча перамяшчаецца ўнутры самога лагера для квазідакументальнага эпілогу. Але дзякуючы карпатліваму кадраванню і гукавым афармленню жахі грызуць краі кожнага кадра. Фільм прымушае нас усвядоміць персанажаў як людзей, якія разыгрываюць ролі ў сусвеце нацысцкага пратакола, адначасова маральна хворых людзей і прывiдаў у велізарнай забойнай машыне, чыё жыццё сумнае і звыклае. Гэта таксама гісторыя пра шлюбныя адносіны, пра жаданне лепшага для сваіх дзяцей, пра прытрымліванне правілаў, упартую працу і адчуванне, што вы сапраўды заслугоўваеце лепшага ў жыцці. Гаворка ідзе пра ўсё, чаго жадае большасць людзей у свеце. І жыццё працягваецца. Задумайцеся!

Дзянic Леснiк

Таксама чытайце:

«Травень снежань» (англ.: May December)»
«Час перамагаць: Росквіт дынастыі Лэйкерз» (Winning Time: The Rise of the Lakers Dynasty)
«Герой нашых сноў» («Dream Scenario»)